Een stukje geschiedenis
Linkeroever bestond aanvankelijk uit polders en overstroomde regelmatig. Vanaf de 16de eeuw stond het gebied om militaire redenen vaak decennialang onder water. Het duurde tot midden 19de eeuw voor alles terug was ingepolderd. Eind 19de eeuw startte de systematische ophoging van de vlakte in functie van de ontwikkeling van Linkeroever. Dat kwam in een stroomversnelling toen in 1923 Linkeroever bij Antwerpen werd gevoegd. Het landschap veranderde drastisch. Op de vruchtbare polderklei werd een metersdikke laag kalkrijk Scheldezand gelegd.
Kamp Top Hat
Het Sint-Annabos (100 ha) ligt op minder dan 3 km van de Grote Markt van Antwerpen. Op die opgespoten gronden richtte het Amerikaanse leger vlak na de Tweede Wereldoorlog een transitkamp in voor zijn soldaten. Het ‘Top Hat-kamp’ is waarschijnlijk vernoemd naar de musical met Fred Astaire en Ginger Rogers.
Het was verdeeld in 26 blokken en bestond uit 2500 tenten, 500 barakken en zelfs cinema's. Onder meer de nog bestaande rechte lanen en greppels in het bos herinneren nog aan die blokken. In minder dan een jaar passeerden hier meer dan een kwart miljoen Amerikaanse militairen. Toen Top Hat werd opgedoekt, werd het gebied door werklozen in 1952 beplant met 180.000 bomen, vooral canadapopulieren.
Dood hout brengt leven
Dit loofbos is nu ruim 70 jaar oud en nog in volle ontwikkeling. Omdat het de voorbije 20 jaren nauwelijks werd beheerd door de perikelen rond de Oosterweelverbinding is dit bos bezig met een natuurlijke verjonging. Zonder tussenkomst van de mens zorgt de natuur er immers zelf voor dat oude bomen vervangen worden door nieuwe.
De zwakste bomen gaan dood en het dode hout zorgt voor meer diversiteit in het bos. Spechten zijn bijvoorbeeld dol op dood hout. Jonge bomen krijgen kansen omdat er meer plaats en licht komt. De overgebleven bomen ontwikkelen zich naar volgroeide bomen. Dit alles heeft dus tijd nodig. Zoals het spreekwoord zegt: boompje groot, plantertje al dood.
Oosterweelverbinding
Het Sint-Annabos vormt een belangrijke buffer voor geluidsoverlast en fijnstof. Dat proces van natuurlijke verjonging wordt in 2021 gedeeltelijk stopgezet voor de aanleg van de nieuwe Scheldetunnel. Het merendeel van het Sint-Annabos (ongeveer 52 ha) blijft behouden tijdens de bouw van de Oosterweelverbinding. Tijdelijk verdwijnt er wel een kleine 15 ha.
Daarnaast wordt er ruim 20 ha ter hoogte van de Scheldeoever ingenomen in het kader van het Sigmaplan. Daar komt landinwaarts een hogere Scheldedijk. De ondergrond van de huidige Scheldedijk is immers onvoldoende stabiel om het gewicht te kunnen dragen van een hogere dijk. De vrijgekomen ruimte aan de kant van de Schelde wordt een slikkenen schorrengebied (12 ha) en een overstromingsbos (6 ha).
Na de aanleg van de Scheldetunnel wordt de werfzone opnieuw aangeplant met een grotere variatie aan vegetatie en habitats. De soortenrijkdom die uit een natuurlijke bosevolutie voortkomt, dient dan opnieuw opgebouwd te worden. De aangrenzende Charles De Costerlaan wordt volledig opgebroken waardoor het Sint-Annabos en het natuurgebied Het Rot één geheel zullen vormen.
Fauna, flora en mensen
Jarenlang poneerden de overheid, politici en zelfs enkele wetenschappers dat het Sint-Annabos weinig ecologische waarde heeft. Daarmee ging men al dan niet bewust voorbij aan de realiteit.
In het Sint-Annabos vonden wetenschappers en natuurbeschermers (tot juni 2015) 1074 soorten levende wezens. Zo onder meer bomen (17 soorten), planten (225), vogels (60 waarvan 40 broedvogelsoorten), mossen (24), dagvlinders (10), nachtvlinders (20), spinnen (67 of 1/10 van de Belgische spinnen), paddenstoelen (571 of 1/7de van de 4000 Belgische!) en zoogdieren (4). Daarnaast telden ze ook ruim 50 soorten insecten.
Er broeden sperwers, buizerds, bosuilen, boomvalken en torenvalken. Je kan er vier soorten spechten zien (grote bonte, kleine bonte, groene en zwarte specht), de nachtegaal horen fluiten en de bosuil horen roepen. Bovendien ontvangt het bos op zomerse topdagen soms meer dan 1000 bezoekers: wandelaars, joggers, mountainbikers, paardrijders, jonge gezinnen, jeugdgroepen, verenigingen en kansengroepen die zich geen verre vakantie kunnen veroorloven.
Els Meelker