Foto: Yves Adams
Gebiedsnaam: Fort Liefkenshoek
Ligging: Langs de Schelde op grondgebied Kallo en middenin de Waaslandhaven Ketenislaan 4, Haven 1974, 9120 Kallo
Aard: Militaire vesting
Oppervlakte: Het domein is 7 ha 74 a en omvat zeker het fort en een wal en mogelijks een stukje omliggend terrein.
Historiek: Het fort Liefkenshoek werd in 1582-1584 in opdracht van Willem van Oranje door de staatsgezinde Antwerpenaren als tegenhanger van het fort Lillo opgericht. Op 10 juli 1584 werd het fort reeds door de Spanjaarden veroverd en op 3 april 1585 werd het vanuit Lillo heroverd door de staatsen. Vanuit Liefkenshoek werd een poging ondernomen om de schipbrug over de Schelde te vernietigen, doch dit mislukte.
Antwerpen gaf zich op 15 augustus 1585 over aan de Spaanse overheerser, maar de forten Lillo en Liefkenshoek bleven staats. Bij de Vrede van Munster in 1648 werd dit bevestigd. Vanaf dan tot aan 1786 was er een veerdienst Lillo-Liefkenshoek en Liefkenshoek-Antwerpen, waarbij de heer van Kallo een aandeel kreeg in de opbrengst van het veerpacht.
Rondom Liefkenshoek werd in 1664 bij de grensvaststelling ook een overstromingsgebied voorzien. Het fort werd tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog in 1747 door de Fransen veroverd. Bij de vrede van Aken in 1748 werd Liefkenshoek terug aan de Noordelijke Nederlanden toegewezen. In 1785 werden ten gevolge van het verdrag van Fontainebleau de forten Liefkenshoek en Lillo aan Oostenrijk overgedragen.
Van 1792 tot 1814 werden de Zuidelijke Nederlanden door Frankrijk bezet. In de jaren 1811-1812 werd een halfcirkelvormige bomvrije kazerne, bestaande uit twaalf kazematten, gebouwd. Hierin konden 400 soldaten gelegerd worden. Voordien, in 1809, was het fort al uitgebreid met een kruitmagazijn, dat tot 1929 die functie bleef behouden. Na de nederlaag van Napoleon te Waterloo werden de Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden onder Willem I verenigd.
Bij de onafhankelijkheid van België in 1830 bleven de forten voorlopig in Nederlandse handen. Pas op 19 april 1839 werden ze aan België afgestaan. Van 1843 tot 1952 deed het dienst als quarantaineplaats voor besmettelijke ziekten. Het poortgebouw stamt uit 1884. Zijn militaire functie verloor fort Liefkenshoek in 1894.
Tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog werd Liefkenshoek bezet door de Duitsers. In 1928 werd er een nieuwe brug gebouwd. De zeemacht gebruikte het geruime tijd als depot en van 1964 tot 1973 was het een vakantiehuis voor militairen/matrozen.
Kerkelijk gezien behoorde Liefkenshoek tot de parochie Doel, maar burgerlijk lag het op het grondgebied van Kallo.
Fort Liefkenshoek is sedert 27 juni 1980 eigendom van de gemeente Beveren, sedert 14 juni 1985 is het een beschermd monument.
Bron: Dirk Van Duyse, Hertogelijke Heemkundige Kring 'Het Land van Beveren'
meer literatuurgegevens
Satellietfoto Fort Liefkenshoek - Google maps
Status: Het fort en haar ruime omgeving maakt deel uit van het Europees Vogelrichtlijngebied 'Schorren en polders van de Benedenschelde'. Het Fort heeft de bestemming 'Parkgebied', het voorliggend schor is het Ketenisseschoor en is beschermd als 'Natuurgebied'.
Het fort is tevens aangeduid als Habitatrichtlijngebied omwille van de (potentiële) overwinterende vleermuizen.
Waarde: De aanwezige natuurwaarden dienen nog nauwkeurig geïnventariseerd te worden. De Kerkuil broedde er regelmatig, maar het is (2015) niet zeker of dat nog zo is.
Beheer/ Plannen:
• De natuurwaarden dienen geïnventariseerd te worden met specifieke focus op overwinterende vleermuizen.
• Personen gezocht om de natuurwaarden te inventariseren en die te melden op www.waarnemingen.be
• In 2003 plaatste de gemeente Beveren op onze vraag een kerkuilkast boven het kruitmagazijn. Mocht die door de renovatiewerken verwijderd zijn geworden, dan vragen we aan de gemeente ze terug te plaatsen.
Toegankelijkheid: Op het domein van het Fort kan je wandelen, er is een uitkijktoren en een cafetaria. Sinds de herinrichting is er ook een bezoekerscentrum en belevingscentrum. Het fort kan bezocht worden.
Info: http://www.fortliefkenshoek.be/
Ketenislaan 4 (haven 1974)
9130 Kallo
03 750 12 90
of dienst Toerisme Beveren,
Grote Markt 2,
9120 Beveren
tel. 03 750 15 80 Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
zie http://www.beveren.be/inwoners/vrije-tijd/toerisme/bezienswaardigheden/fort-liefkenshoek